تهيه غذا

تهيه غذا

يكى از امور مهم خانه‏دارى پخت و پز و تهيه غذاست.مراتب‏كاردانى و سليقه بانوان را باثبات ميرساند.يك خانم كدبانو و با ذوق باصرف بودجه كم بهترين و خوشمزه‏ترين غذاها را تهيه ميكند.اما يك‏خانم بى‏سليقه هم زياد بودجه صرف ميكند و هم غذايش دلچسب نخواهدبود. خانمى كه بتواند غذاهاى لذيذ و مطبوع تهيه كند.بدين وسيله‏شوهرش را به خانه و زندگى علاقه‏مند ميسازد،و كمتر اتفاق ميافتد كه به‏هوس خوردن غذاهاى لذيذ به مهمانخانه و هتل برود.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«بهترين زنان شما زنى است‏كه خودش را خوشبو كند و در طبخ غذا مهارت داشته باشد و اقتصاد را ازدست ندهد.چنين زنى يكى از عمال و كاركنان خدا خواهد بود.و عامل‏خدا هرگز با شكست و پشيمانى مواجه نخواهد شد ⁽⁵⁾ ».

در اينجا نمى‏توان در فن طباخى وارد شد و انواع غذاها و طرزتهيه آنها را تشريح كرد و اصولا از عهده نگارنده ساخته نيست،ليكن‏خوشبختانه كتابهاى خوبى در اين باره به وسيله آشنايان به فن طباخى وتغذيه نوشته شده در دسترس است،ميتوانيد آنها را بخوانيد و از تجربيات‏و سليقه شخصى خودتان نيز استفاده نماييد و غذاهاى خوشمزه و مفيد تهيه‏كنيد،ليكن تذكر چند مطلب ضرورت دارد:

مطلب اول-غذا خوردن فقط براى لذت بردن و پر كردن شكم‏نيست.بلكه منظور بزرگترى در كار است.انسان بدانجهت غذا ميخورد كه‏مواديرا كه براى حفظ سلامت و ادامه حيات سلولهاى بدن ضرورت داردبه آنها برساند،مواد لازم در انواع غذاها و ميوه‏ها و سبزيجات و حبوبات وگوشتها پراكنده‏اند،و به طور كلى به شش دسته تقسيم ميشوند:

اول-آب.

دوم-مواد معدنى مانند:كلسيم،فسفر،آهن،يد،مس.

سوم-مواد نشاسته‏اى.

چهارم-چربيها.

پنجم-پروتئين.

K . C ويتامين اويتامين B ويتامين ششم-انواع ويتامينها مانند:ويتامين

بيشتر وزن بدن انسان را آب تشكيل ميدهد.آب غذاهاى جامد راحل ميكند تا به وسيله روده جذب شوند،درجه حرارت بدن را تنظيم ميكند،مواد معدنى براى رشد و نمو استخوانها و دندانها و تنظيم كار عضلات‏ضرورت دارند،مواد نشاسته‏اى و قندى توليد انرژى ميكنند، چربيها نيز انرژى و حرارت توليد ميكنند،پروتئين براى رشد بدن و تجديد سلولهاى‏كهنه ضرورت دارد.ويتامينها براى رشد بدن و استحكام استخوانها وتقويت اعصاب و تنظيم دستگاههاى بدن و سوختن غذاها در سلولهاضرورت دارند.

مواد مذكور براى حفظ سلامت انسان و ادامه حيات او كمال‏ضرورت را دارد،هر يك از آنها آثار خاصى دارد و گوشه‏اى از حوائج‏بدن‏را تامين ميكند،فقدان يا كمبود يا زيادى هر يك از اينها به حيات و سلامت‏انسان لطمه ميزند،و ممكن است‏بيماريهاى صعب العلاج و خطرناكى رابوجود آورد.سلامت و بيمارى،طول عمر و كوتاهى آن،سلامت اعصاب وبيماريهاى روانى، شادى و افسردگى،زشتى و زيبايى و به طور كلى كليه‏حوادثى كه در بدن رخ ميدهد مربوط به كيفيت تغذيه انسان است.

ما از آنچه ميخوريم ساخته شده‏ايم،اگر انسان بداند چه چيز و چه‏مقدار بخورد كمتر بيمار خواهد شد،بدبختى اينجاست كه بدون توجه به‏احتياجات غذايى بدن و خواص و آثار خوردنيها شكمش را از غذاهاى‏خوشمزه پر ميكند و سلامت‏خويشتن را در معرض خطر قرار ميدهد،وقتى‏بخود ميآيد كه كار از كار گذشته و كارخانه ظريف بدن فرسوده و مختل‏شده است،در آنهنگام به اين طبيب و آن طبيب،اين دارو و آن دارو پناه‏ميبرد ليكن افسوس كه رنگ و روغن نمى‏تواند كارخانه فرسوده را ترميم‏كند،بدين جهت پيغمبر اسلام فرمود:«شكم مركز همه بيماريها است‏» ⁽⁶⁾ .

اتفاقا انتخاب غذا معمولا بر عهده بانوان است،پس صحت وسلامت‏خانواده در دست آنهاست، بنابراين يك بانوى خانه‏دار مسؤوليت‏بسيار سنگينى بر دوش دارد كه اگر اندكى در اين باره سهل انگارى كندممكن است‏خودش و شوهرش و فرزندانش را در معرض بيماريهاى‏سخت قرار بدهد،علاوه بر اينكه يك طباخ ماهرى است‏بايد يك‏غذاشناس كامل بلكه يك طبيب حاذق باشد،نبايد منظورش فقط پر كردن‏شكم اهل خانه باشد بلكه در وهله اول بايد مواديرا كه براى حفظ سلامت وتامين حوائج غذائى بدن ضرورت دارد در نظر بگيرد،و تشخيص بدهد كه‏مواد لازم در كدام يك از خوردنيها و به چه مقدار وجود دارد،آنگاه بر طبق‏نيازمنديهاى گوناگون بدن از خوردنيها انتخاب كند و جزء برنامه خوراك‏قرار دهد،در عين حال سعى كند غذاهاى لازم و مفيد را به صورتى‏خوشمزه و دلپذير در آورده در اختيار خانواده قرار دهد.

پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«وظيفه زن نسبت‏به‏شوهرش اينست كه چراغ خانه را روشن كند و غذاى نيكو و شايسته تهيه‏ببيند ⁽⁷⁾ ».

زنى به رسول خدا عرض كرد:«خدمت كردن زن در خانه شوهر چه‏فضيلتى دارد؟فرمود:در مقابل هر كاريكه براى اداره امور منزل انجام دهدخدا نظر لطفى به او ميفرمايد.و كسيكه مورد نظر خدا واقع گردد معذب‏نخواهد شد ⁽⁸⁾ ».

مطلب دوم-احتياجات غذائى افراد هميشه يكسان نيست‏بلكه‏نسبت‏به سنين و احوال مختلف اختلاف پيدا ميكند،مثلا اطفال و جوانان‏چون در حال رشد و نمو هستند به مواد معدنى مخصوصا كلسيم نياز بيشترى دارند،بايد در برنامه غذائى آنها چيزهايى را داخل كرد كه از حيث‏مواد معدنى غنى باشند،همچنين افراد مذكور چون داراى حركت و فعاليت‏زياد هستند و بيشتر انرژى مصرف ميكنند به مواد انرژى‏زا مانند چربيها ومواد قندى و نشاسته‏اى بيشتر احتياج دارند،در تغذيه آنان بايد اين موضوع‏رعايت‏شود.

و همچنين احتياجات غذائى افراد نسبت‏به نوع شغلشان مختلف‏است:مثلا يك مرد كارگر احتياج بيشترى به چربيها و مواد قندى ونشاسته‏اى دارد،زيرا لازمه شغلش كوشش و فعاليت زياد است،اما كسيكه‏شغل راحت و آسانى داشته باشد به قدر يك كارگر احتياج به مواد مذكورندارد.برنامه غذاى تابستان با زمستان نيز يكسان نيست،برنامه غذاى يك‏بيمار نيز نميتواند با برنامه غذاى افراد سالم يكسان باشد،معمولا بايدبراى بيمار غذاى سبك و مقوى تهيه كرد،در مورد غذاى او بايد ازپزشك دستور گرفت،به هر حال يك خانم خانه‏دار بايد همه اين نكات رارعايت كند و بر طبق احتياجات افراد غذا برايشان تهيه كند.

مطلب سوم-يكى از نكات حساس و قابل توجه اينست كه وقتى‏سن انسان از چهل تجاوز كرد معمولا در معرض ابتلا به بيمارى چاقى‏قرار ميگيرد،شايد بعضيها چاقى را علامت‏سلامت مزاج بشمارند ليكن‏اين موضوع كاملا اشتباه است،چاقى يكى از بيماريهاى خطرناك شمرده‏ميشود و عوارض ناگواريرا به دنبال دارد،اشخاص چاق در معرض ابتلاى‏به بيماريهاى قلبى،فشار خون،سخت‏شدن شريانها،بيماريهاى كليه و كبدو كيسه صفرا و مرض قند ميباشند،به تصديق پزشكان و تاييد آمارهاى‏شركتهاى بيمه افراد لاغر بيشتر از افراد فربه عمر ميكنند،وقتى سن انسان از چهل تجاوز كرد فعاليت‏بدن كمتر ميشود،در نتيجه، ميزان‏سوخت و ساز آن نيز تقليل مى‏يابد،بنابراين به چربيها و مواد قندى ونشاسته‏اى كمتر احتياج پيدا ميكند،در اين سنين دستگاه توليد نيروى بدن‏كه كالوريها را به انرژى تبديل ميسازد كمتر كار ميكند،در نتيجه،كالوريهاتبديل نشده در اطراف كمر و اطراف شرايين و اعضاء بدن جمع شده توليدچاقى ميكنند،بهترين علاج چاقى كم خورى است مخصوصا چربيها و موادنشاسته‏اى و قندى.

خانمى كه به شوهرش علاقه‏مند است‏به مجرديكه آثار و علائم‏چاقى را در او مشاهده نمود بايد فورا در برنامه غذائى او تجديد نظر كند،مواظب باشد پر خورى نكند،از مصرف چربيها و شيرينيها و خامه‏ممنوعش سازد،مواد قندى و نشاسته‏اى مانند نان و برنج از عوامل مهم‏چاقى هستند،كارى كند كه مرد از اينها كمتر مصرف نمايد،به جاى اينهااز مواد پروتئين‏دار مانند:تخم مرغ و جگر و گوشت گوسفند و گوساله وپرندگان و ماهى و پنير بيشتر در برنامه غذايى او بگنجاند،زيرا اينها هم‏رفع گرسنگى ميكنند و هم كالرى كمترى دارند، لبنيات نيز در اين سنين‏مناسب است،اگر از جانب طبيب ممنوع نباشد ميوه‏جات و سبزيجات نيزمناسب است،در اين باره با پزشك نيز مشورت كنيد و دستور بگيريد،رعايت همه اين نكات براى خانمى كه به شوهرش علاقه‏مند است كاملاضرورت دارد،در واقع حيات و سلامت‏شوهر به دست اوست،چون هرغذايى نزدش گذاشت ناچار تناول خواهد كرد.

ليكن اگر از شوهرت سير شده‏اى و هوس بيوه شدن نموده‏اى وميخواهى به طورى او را بقتل برسانى كه مورد تعقيب پليس قرار نگيرى و كسى از جنايت تو مطلع نشود خيلى آسان است،غذاهاى بسيار چرب وشيرين و خوشمزه تهيه كن و نزد شوهرت بگذار و با اصرار زياد به‏پرخورى تشويقش كن،تا ميتوانى نان و برنج در برنامه غذايش بگنجان،يك سفره رنگارنگ و زيبا برايش پهن كن،در اينصورت او تا بتواندشكمش را از اين غذاهاى لذيذ پر ميكند.

اگر بدين برنامه عمل كردى مطمئن باش فاصله چندانى با بيوه‏شدن ندارى،بزودى او را از دست‏خواهى داد،در عين حال از خدمات وپذيرائيهاى تو اظهار رضايت‏خواهد نمود.

ممكن است‏خواننده گرامى بگويد:برنامه غذائى مذكور براى طبقه‏يك و ثروتمندان خوب است كه به انواع غذاهاى لذيذ و گرانقيمت‏دسترسى دارند اما براى طبقه سه كه اكثريت ملت را تشكيل ميدهند و باتلاش شبانه روزى لقمه غذاى ساده‏اى بدست مى‏آورند قابل عمل نيست،اينگونه افراد چگونه مى‏توانند براى تامين حوائج عمومى بدن برنامه‏غذائى داشته باشند؟!

ليكن خواننده گرامى بايد بدين مطلب توجه داشته باشد كه‏خوشبختانه مواد ضرورى تغذيه بدن در همين غذاهاى ساده و طبيعى بقدركافى وجود دارد.اگر كدبانوى خانه از فن تغذيه و طبخ اطلاع كامل داشته‏باشد مى‏تواند از همين حبوبات و ميوه‏جات ساده مانند نخود و لوبيا وعدس و گندم و سيب و پياز و گوجه و هويج و انواع مختلف سبزيجات‏غذائى درست كند كه هم مطبوع باشد و هم مطابق بهداشت و حفظ الصحه‏ليكن كاردانى و سليقه لازم دارد